براساس گزارش مالی منتشرشده این خودروساز در سامانه کدال، سود خالص این شرکت با کاهش ۷۷ درصدی نسبت به‌دوره مشابه سال ۱۴۰۲، از ۵ هزار و ۳۲۳ میلیاردتومان به یک هزار و ۲۳۷ میلیارد تومان رسیده است. این کاهش شدید، به‌ویژه برای فعالان بازار سرمایه و سهامداران شرکت، زنگ خطری جدی نسبت به‌روند درآمدزایی شرکت در ماه‌های اخیر محسوب می‌شود.
کاهش درآمد عملیاتی؛ نخستین علامت هشدار
کاهش قابل توجه درآمدهای عملیاتی شرکت، نخستین نشانه از تغییرات بنیادین در وضعیت فروش و فعالیت‌های تجاری نماد خاور در سال جاری است. طبق این گزارش، درآمد عملیاتی در ۹ ماهه سال ۱۴۰۳ با ۳۸ درصد افت نسبت به‌دوره مشابه سال ۱۴۰۲ مواجه شده است. این افت شدید عمدتا ناشی از کاهش تعداد فروش محصولات در بازار داخلی در مقابل افزایش هزینه‌هاست. در بازار داخلی، کاهش تقاضا برای خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین به‌دلایلی چون رکود ساخت‌وساز، افزایش قیمت‌ها، سخت‌گیری در اعطای تسهیلات به‌خریداران و کاهش پروژه‌های عمرانی نقش مهمی در افت فروش شرکت ایفا کرده است.
ثبات نسبی در بهای تمام‌شده، کافی برای حفظ حاشیه‌سود نبود
هرچند شرکت توانسته بهای تمام‌شده محصولات خود را نیز با کاهش ۳۸ درصدی نسبت به‌دوره قبل کاهش دهد، اما به‌دلیل ساختار هزینه‌ای شرکت و عدم‌تحقق فروش کافی، سود عملیاتی با شدت بیشتری کاهش یافته است. طبق داده‌ها، سود عملیاتی شرکت در ۹ ماهه سال جاری با افت ۵۴ درصدی از حدود ۵ هزار و ۹۸۶ میلیاردتومان به ۲ هزار و ۷۶۲ میلیاردتومان رسیده است.
این فاصله بین کاهش درآمد و کاهش سود عملیاتی نشان می‌دهد خاور نتوانسته به‌شکل موثری از کاهش هزینه‌ها برای جبران افت فروش استفاده کند. عواملی همچون هزینه‌های سربار بالا، افزایش نرخ دستمزدها، رشد هزینه‌های مالی (ناشی از نرخ بهره بالا) و هزینه‌های ناشی از نوسان نرخ ارز، اثر منفی بیشتری بر سودآوری شرکت گذاشته‌اند.
عملکرد بهتر در اسفندماه گزارش شده است، اما جبران‌گر نیست
نکته قابل‌توجه در گزارش عملکرد ماهانه شرکت، رشد چشمگیر درآمد در اسفندماه ۱۴۰۳ است. در این ماه، خاور موفق به‌ثبت درآمدی معادل ۵ هزار و ۵۱۱ میلیاردتومان شده که نسبت به بهمن‌ماه ۱۱۶ درصد رشد را نشان می‌دهد. حدود ۳ هزار و ۹۵۴ میلیاردتومان از این درآمد از محل فروش کامیون‌های سنگین بوده است که نشان می‌دهد شرکت همچنان پتانسیل فروش در برخی محصولات کلیدی خود را داراست.
با این حال، این عملکرد مثبت در ماه پایانی سال، نتوانسته اثر کاهش‌های قبلی را به‌طور کامل جبران کند.
درمجموع عملکرد ۱۲ ماهه شرکت، درآمد عملیاتی به بیش از ۲۸ هزار میلیارد تومان رسیده است که نسبت به‌مدت مشابه سال قبل ۲۹ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
نیاز به بازنگری استراتژیک
مجموع داده‌های مالی و عملیاتی ایران‌خودرو دیزل در سال ۱۴۰۳، حاکی از آن است که شرکت با چالش‌های متعددی از جمله کاهش تقاضا، رقابت شدید، افزایش هزینه‌های مالی و تورم ساختاری روبه‌رو بوده است.
نصف شدن سود عملیاتی در بازه ۹ ماهه سال گذشته به‌خوبی بیانگر فشار مضاعفی است که از سمت بازار و ساختار هزینه‌ای بر شرکت وارد آمده است. از این رو، به‌نظر می‌رسد نماد خاور نیازمند بازنگری در سیاست‌های بازاریابی، افزایش بهره‌وری عملیاتی و اصلاح ساختار مالی است تا بتواند در سال‌های آتی دوباره به مسیر رشد و سودآوری بازگردد.
همچنین ورود به‌حوزه‌های جدید تولید، به‌روزرسانی سبد محصولات و استفاده هوشمندانه از ظرفیت‌های دولتی برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل سنگین می‌تواند به‌بازیابی جایگاه خاور در صنعت‌خودرو کشور کمک کند.
